Қазіргі жаһандану дәуірінде ақпарат ағыны бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен таралып, әртүрлі идеологиялық бағыттар мен діни ағымдардың әсері күшейіп отыр. Осындай алмағайып кезеңде қоғам қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ең басты жолы – саналы, білімді, рухани бай ұрпақ тәрбиелеу. Себебі экстремизмге қарсы тұру – тек құқық қорғау органдарының ғана емес, бүкіл қоғамның, әсіресе жастардың рухани иммунитетіне тікелей байланысты. Саналы ұрпақ – бұл тек білімді емес, өмірлік ұстанымы берік, ұлттық құндылықтарды құрметтейтін, шынайы діни түсінігі қалыптасқан жастар. Олар жалған уағызға ермейді, дінді теріс бағытта түсіндірушілердің құрбанына айналмайды. Өкінішке қарай, бүгінгі таңда кейбір жастардың әлеуметтік желі арқылы немесе шетелдік радикалды топтардың онлайн платформалары арқылы экстремистік идеяларға бейімделіп жатқанын жоққа шығара алмаймыз. Мұның басты себебі – діни сауатсыздық, сыни ойлау қабілетінің жетіспеуі, қоғаммен байланыстың әлсіздігі және тұлғалық дағдарыс.

Осы орайда мемлекет пен қоғам алдында тұрған маңызды міндеттің бірі – жастарға экстремизмнің идеологиялық астарын таныту, оны бейбіт өмірге қарсы бағытталған қауіпті құбылыс ретінде түсіндіру. Бұл бағытта кешенді жұмыс жүргізілуде. Мектеп қабырғасынан бастап жоғары оқу орындарына дейінгі білім беру жүйесінде дінтану, құқық, этика сабақтары арқылы жас ұрпақтың дүниетанымын қалыптастыруға назар аударылуда. Сонымен қатар, оқу орындарында арнайы ақпараттық түсіндіру топтары, тренингтер мен семинарлар өткізу арқылы жастардың радикализмге қарсы мәдениеті нығайтылып келеді. Білім беру саласында «құрғақ ақпарат» жеткізу жеткіліксіз. Саналы ұрпақ тәрбиелеу үшін біліммен қатар тәрбие, рухани тәлім қажет. Ұлттық құндылықтарға сүйене отырып тәрбиеленген жас ешқашан өз діні мен дәстүріне қайшы жолға түспейді. Осы тұрғыда ата-ана тәрбиесі, отбасының ықпалы айрықша. Бала тәрбиесі тек мектеп пен ұстаздың еншісінде емес, ең алдымен, отбасындағы қарым-қатынасқа, ата-ананың үлгісіне байланысты. Бүгінгі таңда елімізде жастарға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар – «Жастар жылы», «Дарынды жастарды қолдау», «Рухани жаңғыру», «Болашақ» сынды жобалар арқылы рухани, мәдени, интеллектуалдық деңгейі жоғары жаңа буынды қалыптастыру жұмыстары белсенді жүргізілуде. Бұл бастамалар тек кәсіби даярлықты емес, тұлғалық дамуды көздейді. Осының нәтижесінде түрлі радикалды идеялардың алдын алу және оған қарсы иммунитет қалыптастыруға жол ашылады. Саналы ұрпақ – тек өзінің ғана емес, қоғамның тағдырына да жауапкершілікпен қарайтын азамат. Ол өз еліне қызмет етуді, қоғамға пайда әкелуді мақсат етеді. Мұндай жастар кез келген әлеуметтік желіде жалған ақпаратқа еріп кетпейді, керісінше, өз ортасында ағартушылық миссияны атқара алады. Бұл ретте жастар ұйымдарының, еріктілер қозғалысының, ғылыми және мәдени бірлестіктердің әлеуетін дұрыс пайдалану қажет.

Соңғы жылдары елімізде діни экстремизммен күреске бағытталған ақпараттық-түсіндіру топтарының жұмысы жүйеленді. Олар мешіттерде, оқу орындарында, түзету мекемелерінде, қоғамдық ұйымдарда түсіндіру жұмыстарын жүргізіп келеді. Бұл топтардың құрамында теологтар, дінтанушылар, психологтар, құқық қорғау органдарының өкілдері бар. Мұндай жұмыстардың басты мақсаты – халыққа, әсіресе жастарға радикалды ағымдардың шынайы бет-бейнесін ашып көрсету, дәстүрлі діни түсінікті қалыптастыру. Саналы ұрпақ – діни сенім мен зайырлы мемлекеттің үйлесімді өмір сүретінін терең түсінеді. Ол заңға бағынады, қоғам алдындағы міндетін түсінеді, рухани келісім мен бейбіт өмірді қадірлейді. Сондықтан жастарға дінді тану, оны дұрыс түсіну бағытында сапалы, терең ақпарат ұсынылуы тиіс. Бұл бағытта медианың, әсіресе әлеуметтік желілердің рөлі ерекше. Жастар көп уақытын онлайн кеңістікте өткізетін болғандықтан, сол ортада сапалы, сенімді, дәстүрлі бағыттағы діни контенттің көп болуы – радикалдық идеялардың алдын алуға мүмкіндік береді. Әлеуметтік желі – ақпарат құралы ғана емес, идеологиялық құрал екенін ескерсек, мемлекеттің идеологиялық қауіпсіздігі үшін ол жерде белсенділік таныту өте маңызды. Жас блогерлер, теологтар, дін мамандарының жастармен тікелей байланыста болуы, түрлі пікірталастар мен live-сұхбаттар өткізуі – радикализмге қарсы иммунитет қалыптастырудың бір тетігі.

Қазіргі қоғамда діни радикализм тек сырттан келіп жатқан қауіп емес, ол – ішкі әлсіздіктердің де көрінісі. Сол себепті экстремизмге қарсы күрес тек қауіпсіздік саласында емес, білім беру, мәдениет, отбасы, әлеуметтік қолдау салаларында да жүргізілуі тиіс. Саналы ұрпақ – осы бағыттардағы саясаттың басты нәтижесі. Жастардың санасын уландырмаудың ең сенімді жолы – олардың бойында ұлттық рух пен заманауи білімнің үндестігін қалыптастыру. Қазақ халқының мыңдаған жылдар бойы қалыптастырған дүниетанымы, әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі мен шынайы діни танымы – бүгінгі ұрпаққа қауіпсіз бағдар бола алады. Саналы ұрпақ осы құндылықтарды бойына сіңірсе, ешқандай жалған ағымның жетегіне ермейді. Қазақстан – бейбіт өмір мен рухани келісімді ту еткен ел. Бұл жолда жас ұрпаққа артылатын сенім мен жауапкершілік өте жоғары. Олардың адаспай, асыл мұраттарға ұмтылуы үшін бүкіл қоғам болып жұмыс істеуіміз қажет. Саналы ұрпақ – экстремизмге қарсы ең сенімді қалқан. Ол қалқанды берік ұстау – баршамыздың ортақ міндетіміз.